50 lat Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego [cz. 1]

Nadanie statutu i organizatorzy

Pierwszy Statut nowej placówki muzealnej na Mazowszu zakładał dwa podstawowe zadania: gromadzenie i udostępnianie eksponatów związanych z dziejami emigracji polskiej w USA oraz eksponatów i pamiątek związanych z osobą Kazimierza Pułaskiego, najbliższą jego rodziną oraz historią Warki. Pomimo zmieniających się organów prowadzących, główne cele statutowe muzeum pozostały niemal niezmienione po dziś dzień. Początkowo organizacją muzeum zajmowało się Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie. Już 31 października 1967 r. Prezydium podjęło uchwałę w sprawie wyznaczenia muzeum okręgowego dla muzeów województwa warszawskiego. Wyznaczono Muzeum Mazowieckie w Płocku jako muzeum okręgowe, a Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego weszło w skład muzeów podopiecznych. Sprawy organizacyjno-gospodarcze instytucji przekazano Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Grójcu i Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Warce. Kiedy w 1975 r. wprowadzono w Polsce dwustopniowy podział administracyjny na gminy i województwa, wareckie muzeum z dniem 1 lipca 1975 r. pozostało oddziałem Muzeum Okręgowego w Radomiu. Dopiero od 24 lipca 1976 r. zostało całkowicie samodzielną instytucją, której ponownie nadano Statut, a jego organizatorem pozostał wojewoda radomski. Po reformie samorządowej kraju 1998 r., od 1 stycznia 1999 r. Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego jest pod opieką samorządu powiatu grójeckiego.

Pierwsze zbiory

Na początku lat 70. najważniejszym zadaniem muzeum było zgromadzenie jak największej liczby eksponatów, stworzenie stałej ekspozycji i zinwentaryzowanie zbiorów. Zakupu dzieł sztuki dokonywała Komisja Zakupów Muzealiów powołana przez Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. W skład pierwszej komisji weszli: Wacław Kochanowski – wojewódzki konserwator zabytków, Janusz Królik – kustosz, Olgierd Puciata – kustosz i pierwszy dyrektor, Marian Sołtysiak – kustosz, Krzysztof Zwoliński – adiunkt. Eksponaty kupowano w antykwariatach warszawskich, krakowskich, ale także od prywatnych kolekcjonerów. Warecki oddział PTTK przekazał zabytki zebrane w zorganizowanym w latach 50. Muzeum Regionalnym. Z czasem przybywało także darów od osób prywatnych, szczególnie związanych z organizacjami polonijnymi w USA. Do eksponatów własnych doszły też depozyty z innych muzeów. Ostatecznie w sześciu salach parteru pałacu Pułaskich powstała ekspozycja stała, poświęcona działalności Kazimierza Pułaskiego na ziemi polskiej i amerykańskiej oraz tym Polakom, którzy w sposób szczególny wpisali się w życie społeczne i kulturalne Stanów Zjednoczonych AP. Na piętrze zorganizowano dwie sale wystaw czasowych i bibliotekę.

650 lat Warki i pomnik Pułaskiego

W latach 70. wśród najważniejszych wydarzeń była organizacja obchodów 650-lecia miasta Warki w 1971 r. Muzeum było współorganizatorem konferencji naukowej poświęconej dziejom miasta oraz organizatorem dużej wystawy historycznej „650 lat Warki”. Ekspozycja przyciągnęła do miasta i muzeum wielu gości i turystów. A pokłosiem obchodów stała się nieoceniona publikacja pt. „Dzieje Warki 1321-1971”. Studia i materiały, Warka 1975. W 1974 r. Warka wzięła udział w Teleturnieju Bank Miast, który wygrała, a zmagania miast odbywały się m.in. przed wareckim muzeum. 13 października 1979 r. uroczyście odsłaniano pomnik Kazimierza Pułaskiego, autorstwa warszawskiego rzeźbiarza Kazimierza Danilewicza (1927-2013). Wydarzenie zgromadziło ponad tysięczną publiczność, w tym gości amerykańskich, wojsko, harcerzy. Odsłonięcia dokonał Minister Janusz Wieczorek. Mało kto wie, ze w Warce,  latach 70. zrealizowano cykl znaczących wystaw sztuki współczesnej, m.in. członków grupy „Sejf”, malarstwa Stefana Gierowskiego czy Tadeusza Kulisiewicza.

W kolejnych numerach „OKA” opowiem Państwu o dyrektorach muzeum oraz ciekawych wydarzeniach lat 80. Ciąg dalszy nastąpi.

Na zdjęciach znajdują się: 

Wystawa 650 lat Warki, Anna Kornatek - późniejsza wieloletnia dyrektor muzeum obok prof. Stanisław Lorentz; 

1977 r. - wizyta Ambasadora USA Richarda Davisa;

09-13 X 1979 r. odsłonięcie pomnika K. Pułaskiego, przemawia Minister Janusz Wieczorek;

Muzeum współcześnie.